این هفته که از 31 شهریور تا ششم مهرماه ادامه دارد، به هفته آغازین جنگ ایران و عراق (1980-1988) اشاره دارد که به عنوان یک دوره مهم و برجسته در تاریخ ایران شناخته می‌شود.
این هفته در زمان جنگ به هفته جنگ یا هفته جنگ تحمیلی معروف بود و بعدها به هفته دفاع مقدس تغییر نام یافت.
۳۱ شهریور ۱۳۵۹ رژیم بعثی عراق با تصمیم و طرح قبلی و با هدف برانداختن نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران، جنگی تمام عیار را علیه ایران آغاز کرد. جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، جنگ ابرقدرت‌های شرق و غرب با ایران بود و فرزندان دلاور ایران اسلامی به تأسی از مولای‌شان حضرت حسین‌بن‌علی(ع) کوشیدند تا از کیان و حیثیت اعتقادی خود دفاع کنند.
به فرموده امام خمینی(ره): «ما و ملت اسلامی ما جنگ‌جو و هجوم‌گر نبوده‌ایم و نیستیم و از این جنگ تحمیلی هم خوشمان نمی‌آمد و کراهت داشتیم که دو طایفه از مستضعفان به تحریک مستکبران و تحریک آمریکا و اغفال حزب بعث، به روی یکدیگر اسلحه بگشایند و آتش! ... ما از جنگ گریزان هستیم ...، ما به عنوان دفاع در مقابل این قدرت‌ها ایستاده‌ایم. ما تا آخرین نفر و تا آخرین منزل و تا آخرین قطره خون، برای اعتلای کلمه الله ایستاده‌ایم و خواهیم ایستاد.
تحت چنین شرایطی، دفاع مقدس مردم مسلمان و انقلابی ایران شکل گرفت که در تاریخ ایران بی‌سابقه است.
آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب هم در این‌باره فرموده‌اند: «این هشت سال، مظهری از برترین صفاتی است که یک جامعه می‌تواند به آن‌ها ببالد و از جوانان خودش انتظار داشته باشد؛ یعنی دفاع مقدس مظهر حماسه است، مظهر معنویت و دینداری است، مظهر آرمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خواهی است، مظهر ایثار و از خودگذشتگی است، مظهر ایستادگی و پایداری و مقاومت است، مظهر تدبیر و حکمت است.» و فرموده اند؛ «من مشتاقم که جوان‌های ما قصه‌ی جنگ تحمیلی هشت ساله را بدانند که چه بود. این را بارها گفته‌ایم؛ افراد هم گفته‌اند و تشریح کرده‌اند؛ اما یک نگاه کلان به این هشت سال، با اطلاع از جزئیاتی که وجود داشته است، خیلی برای برنامه‌ریزی آینده‌ی جوان در روزگار ما مهم است.»
هر ساله در این هفته، برنامه‌های متنوعی به منظور گرامیداشت یاد و خاطره شهدا و ایثارگران برگزار می‌شود.
برای سال 1404، برنامه‌ها به شرح زیر است:
-
روز اول (۳۱ شهریور): هفته دفاع مقدس ( روز اول : پیشکسوتان دفاع مقدس و مقاومت ، طلایه داران سربلندی و وحدت ملی )
-
روز دوم (۱ مهر): هفته دفاع مقدس ( روز دوم : جوانان ، علم و دانش پژوهی ، اقتدار ملی )
-
روز سوم (۲ مهر): هفته دفاع مقدس ( روز سوم : زنان ، مدافعان حریم خانواده و جامعه )
-
روز چهارم (۳ مهر): هفته دفاع مقدس ( روز چهارم : شهیدان، جانبازان، آزادگان ، فخرآفرینان )
-
روز پنجم (۴ مهر): هفته دفاع مقدس ( روز پنجم : دفاع همه جانبه، پشتیبانی مردمی و اصناف، سربازان، معنویت )
-
روز ششم (۵ مهر):هفته دفاع مقدس ( روز ششم : نیروهای مسلح، بسیجیان، جهادگران ، روحانیت، عشایر، روستائیان و پیشمرگان کرد مسلمان )
- روز هشتم (7 مهر):هفته دفاع مقدس ( روز هشتم : فرماندهان، عزت مداران، حماسه آفرینان )